Cậu bé thông minh

Với mong muốn tìm kiếm hiền tài cho đất nước, nhà vua đã phái quan viên đi khắp nơi đặt ra nhiều câu hỏi hóc búa để thử thách. Trong lúc đang làm ruộng, hai cha con bị quan viên thách đố bằng một câu hỏi hóc búa, ông hỏi: 

- Này ông lão kia! Trâu của lão cày một ngày được mấy đường?

Cậu bé đáp:

- Thế xin hỏi ông câu này đã. Nếu ông trả lời được ngựa của ông đi một ngày được mấy bước, tôi sẽ cho ông biết trâu của cha tôi cày một ngày được mấy đường.

Viên quan nghe hỏi lại thì thầm nghĩ bụng nhất định nhân tài ở đây rồi, không cần tìm đâu nữa mất công. Vua nghe tin mừng, nhưng để thử thách cậu bé, vua bèn sai ban cho làng ấy ba thúng gạo nếp vài ba con trâu đực, ra lệnh phải nuôi làm sao cho ba con trâu ấy đẻ thành chín con, hẹn năm sau đem nộp đủ, nếu không thì cả làng phải tội.

Mấy hôm sau, hai cha con khăn gói tìm đường tiến kinh. Đến hoàng cung, cậu bé bảo cha đứng đợi ở ngoài, còn mình thì lẻn vào sân khóc um lên. Vua sai lính gọi vào và hỏi vì sao cậu bé khóc. Cậu bé đáp:

- Tâu đức vua. Mẹ con chết sớm mà cha con thì không chịu đẻ em bé để chơi với con cho có bạn, cho nên con khóc. Dám mong đức vua phán bảo cha con cho con được nhờ.

Nghe nói, vua và các triều thần đều bật cười. Vua lại phán:

- Cháu muốn có em thì phải kiếm vợ khác cho bố cháu, chứ bố cháu là giống đực làm sao mà đẻ được!

Cấu bé tươi tĩnh đáp:

- Thế sao làng chúng con lại có lệnh trên bắt nuôi ba con trâu đực cho đẻ thành chín con để nộp đức vua? Giống đực thì làm sao mà đẻ được kia chứ!

Vua và đình thần thấy cậu bé là thông minh lỗi lạc, nhưng đức vua vẫn còn muốn thử cho đến cùng. Hôm sau, khi hai cha con đang ăn cơm ở nhà công quán, bỗng có sứ nhà vua mang tới một con chim sẻ và lệnh chỉ bắt họ phải dọn thành ba cỗ thức ăn. Em bé lấy một cái kim may rồi đưa cho sứ giả, bảo:

- Ông cầm lấy cái này về tâu đức vua xin rèn cho tôi thành một con dao để xẻ thịt chim.

Vua nghe nói, từ đó mới phục hẳn.

Lúc bấy giờ, nước láng giềng nhăm nhe muốn chiếm bờ cõi của nước ta. Để dò xem bên này có nhân tài hay không, họ mới sai sứ đưa sang một cái vỏ con ốc vặn rất dài, rỗng hai đầu, thách đố làm sao xâu một sợi chỉ mảnh xuyên qua đường ruột ốc. Vua sai người đến tìm cậu bé thông minh. Nghe quan trình bày câu đố của sứ giả ngoại quốc, cậu bé chỉ hát lên một câu:

Tang tính tang! Tính tình tang!

Bắt con kiến càng buộc chỉ ngang lưng

Bên thời lấy giấy mà bưng,

Bên thời bôi mỡ, kiến mừng kiến sang

Tang tình tang...

Vua và các triều thần nghe lời làm theo, quả nhiên con kiến càng đã xâu được sợi chỉ xuyên qua đường ruột ốc hộ cho nhà vua trước con mắt kính phục của sứ giả nước láng giềng. Sau này, vua phong cho cậu bé làm trạng nguyên.